Αιέν Θαλασσοκρατείν: Αντιτορπιλικό «Αδρίας», πλέοντας χωρίς πλώρη σε απόσταση 730 νμ

23/10/1943

Το αντιτορπιλικό «Αδρίας»,  (ταξίδεψε 730 ναυτικά μίλια χωρίς την πλώρη του, με εισροή υδάτων)

Αιέν Θαλασσοκρατείν: Αντιτορπιλικό «Αδρίας», πλέοντας χωρίς πλώρη σε απόσταση 730 νμ

Δημήτρης Αποστολόπουλος

Το «Αδρίας» ήταν αντιτορπιλικό του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού.

Παραλήφθηκε στις 20/7/1942 από τον αντιπλοίαρχο Iωάννη Τούμπα και είχε 170 μέλη πλήρωμα. Το πλοίο παραχωρήθηκε από τη Μ. Βρετανία ως δανεικό, εν μέσω και για τις ανάγκες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. 

Από τις αρχές του 1943, ανέλαβε δράση στον Βόρειο Ατλαντικό. Στις 27/1/1943, βύθισε, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, το γερμανικό υποβρύχιο U-553 (περιοχή ακρωτηρίου Φινίστερο, ΒΔ Ισπανία). Στις 13/2/1943, ενδέχεται να βύθισε και το επίσης γερμανικό υποβρύχιο U-623 (Ν. Ατλαντικός). Στη συνέχεια, έλαβε μέρος σε συνοδείες νηοπομπών στη Μεσόγειο και συμμετείχε στις επιχειρήσεις κατά την απόβαση των συμμάχων στη Σικελία. Εκεί, τη νύχτα της 20-21/7/1943 αντιμετώπισε 3 τορπιλακάτους, βυθίζοντας 2 από αυτές. Συμμετείχε στη συμμαχική μοίρα 4 πλοίων, στην οποία παραδόθηκε ο ιταλικός στόλος (Μάλτα, 20/9/1943), μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας. 

Στις 3 το πρωί της 21/10/1943 απέπλευσε για αποστολή στα Δωδεκάνησα μαζί με τρία βρετανικά αντιτορπιλικά (JERVIS, PATHFINDER, HURWORTH). Σύμφωνα με το σχέδιο, δύο πλοία θα έμπαιναν στον όρμο Λακκί της Λέρου, εκεί που προ ημερών είχε βυθισθεί το ΒΑΣΊΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ και θα ανεφοδίαζαν τα συμμαχικά στρατεύματα. Ταυτόχρονα, τα άλλα δύο πλοία θα έπλεαν στην περιοχή Καλύμνου, εκτελώντας μια επιχείρηση αντιπερισπασμού. Την κύρια ενέργεια ανέλαβαν τα αντιτορπιλικά JERVIS και PATHFINDER. Τα άλλα δύο, δηλαδή το HURWORTH με τον ΑΔΡΙΑ την παραπλανητική. Αργά το βράδυ, τα δύο πλοία έφθασαν στην περιοχή της Καλύμνου, όπου δέχτηκαν επίθεση από γερμανικά στούκας. Αντιμετώπισαν επιτυχώς τα εχθρικά αεροσκάφη, με κατάλληλους και επιδέξιους ελιγμούς και εν τέλει κατόρθωσαν να απομακρυνθούν με μικρές απώλειες (τραυματισμούς).

Το δύο πλοία έπρεπε, το βράδυ της 22/10/1943, να αρχίσουν τον βομβαρδισμό των εχθρικών θέσεων στην Κάλυμνο. Καθώς πλησίαζαν, μια ισχυρή έκρηξη συγκλόνισε τον ΑΔΡΙΑ, το πλοίο είχε πέσει σε νάρκη. Ο κυβερνήτης, που βρισκόταν στη γέφυρα, τινάχτηκε κυριολεκτικά και βρέθηκε πεσμένος στο δάπεδο. Χιλιάδες κομμάτια σίδερο που άρχισαν να εκσφενδονίζονται τον καταπλάκωσαν. Τραυματισμένος και με σπασμένο το δεξί του χέρι, μπόρεσε με μεγάλη προσπάθεια να ανασηκωθεί. Αντί για την πλώρη, στο μπροστινό μέρος του πλοίου είδε θάλασσα. Η πλώρη του πλοίου, αποκόπηκε κατόπιν της έκρηξης και είχε ήδη βυθιστεί. Παντού γύρω του  νεκροί και τραυματίες, παρ’ όλα αυτά κατάφερε να φωνάξει: «Μην το ξεχνάτε, είστε όλοι Έλληνες»  

Το βρετανικό αντιτορπιλικό HURWORTH, στην προσπάθειά του να βοηθήσει τον ΑΔΡΙΑ, έπεσε και αυτό σε νάρκη και βυθίστηκε (143 νεκροί). Αφού καταβλήθηκε  κάθε δυνατή προσπάθεια για την περισυλλογή των συμμάχων ναυαγών, ο ΑΔΡΙΑΣ με μεγάλες δυσκολίες κατευθύνθηκε προς την τουρκική ακτή. Η κλίση του διαρκώς μεγάλωνε, τόσο ώστε η κρεμασμένη στο καπόνι βάρκα άρχισε να πλέει στη θάλασσα. Μετά τρεις ώρες ταξίδι το πλοίο έφτασε στη Μύνδο (σήμερα Γκιουμουσλούκ). Είχε διανύσει σ’ αυτή την κατάσταση 16 ναυτικά μίλια από το σημείο της έκρηξης. Σύμφωνα με ένα διεθνή εθιμικό κανόνα, το πλοίο μπορούσε να καταφύγει σε ουδέτερο κράτος κάνοντας επισκευές, ώστε  να γίνει ικανό και πάλι για να πλεύσει. Ως γνωστόν, η Τουρκία υπήρξε ο "επιτήδειος ουδέτερος" του Β' ΠΠ. Ο κυβερνήτης ξεκίνησε την επιθεώρηση του πλοίου για τον εντοπισμό εγκλωβισμένων.  Κατόπιν του απολογισμού, ο αριθμός των νεκρών ανήλθε  στους 21 και των τραυματιών στους 30. Η μικρασιατική γη υποδέχτηκε τους νεκρούς ήρωες, ενώ στήθηκε και ένας τύμβος με την επιγραφή: «ΑΝΔΡΩΝ ΕΠΙΦΑΝΩΝ ΠΑΣΑ ΓΗ ΤΑΦΟΣ, ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙΔΟΣ ΕΚ ΤΟΥ ΠΛΗΡΩΜΑΤΟΣ ΤΟΥ Α/Τ ΑΔΡΙΑΣ 22α ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1943».

Οι επισκευές στο πλοίο συνεχίσθηκαν και το πλοίο στεγανοποιήθηκε με πρόχειρο τρόπο. Το βράδυ της 1/12/1943  το πλοίο απέπλευσε προς την Αλεξάνδρεια, η οποία βρισκόταν σε απόσταση 730 ναυτικών μιλίων. Στην αρχή κινήθηκε ανάποδα, αλλά παρουσιάσθηκαν αμέσως προβλήματα στη διακυβέρνησή του. Έτσι, ο κυβερνήτης αποφάσισε να ταξιδεύσει με πρόσω, έστω κι αν αυτό ήταν επικίνδυνο για ένα καράβι χωρίς πλώρη και με πρόχειρη στεγανοποίηση. Μέσα στη νύκτα, με κακές συνθήκες φωτισμού που δυσκόλευαν  την πλοήγηση του και με κακοκαιρία ο ΑΔΡΙΑΣ συνέχισε το ταξίδι του.  Η εισροή υδάτων συνεχίζεται, ενώ οι  αντλίες δεν προλαβαίνουν να αντλήσουν τα νερά, επιδεινώνοντας διαρκώς την κατάσταση. Το τσιμεντένιο "στεγανό" που είχε φτιαχτεί για να στεγανοποιήσει το ρήγμα από την απώλεια της πλώρης, έσπασε και άρχισε να γεμίζει νερά. Μετά από ένα περιπετειώδες ταξίδι, συχνά δεχόμενο και πυρά από τα παράκτια (τουρκικά) πυροβολεία, έφτασε στην Αλεξάνδρεια στις 6/12/1943. Του επιφυλάχτηκε ενθουσιώδης υποδοχή από τα συμμαχικά πλοία, τα οποία και του απέδωσαν τιμές.  

Το κατόρθωμα του ΑΔΡΙΑ, αποτελεί ανεπανάληπτο παράδειγμα τόλμης και ναυτοσύνης του κυβερνήτη και του πληρώματος. Μετά την απελευθέρωση, το πλοίο επέστρεψε στην Ελλάδα, μαζί με άλλα πλοία του στόλου. Η πλώρη του δεν επισκευάστηκε ποτέ, ενώ το (υπόλοιπο) καράβι επιστράφηκε στην Αγγλία για παλιοσίδερα. Η βυθισμένη πλώρη του ΑΔΡΙΑ εντοπίστηκε το 2004, κοντά στο ναυάγιο του HURWORTH, όπου και βρίσκεται μέχρι σήμερα.

Ο κυβερνήτης του Αδρία, Ιωάννης Τούμπας

Ο Ιωάννης Τούμπας γεννήθηκε στη Μύκονο το 1901 και φοίτησε στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, απ' όπου και αποφοίτησε το 1921, με το βαθμό του  Σημαιοφόρου. Συνέχισε τις σπουδές του στην Ανώτατη Σχολή Πολέμου και σε άλλες σχολές. Στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ανέλαβε αρχικά τη διοίκηση του οχυρού του Μεγάλου Εμβόλου της Θεσσαλονίκης (1940-41) και στη συνέχεια υπηρέτησε ως κυβερνήτης αντιτορπιλικών. Μετά τον πόλεμο, διετέλεσε αρχηγός του Στόλου (1952-1953). Το 1953 αποστρατεύθηκε με τον βαθμό του αντιναύαρχου. Στη συνέχεια, ασχολήθηκε με την πολιτική και πέθανε στην Αθήνα το 1995. Το γεγονός του θανάτου του (7/5/1995) αναφέρθηκε επιγραμματικά από τα ΜΜΕ, αν και η δράση του ίδιου και του πληρώματος του ΑΔΡΙΑ θα έπρεπε να έχει προβληθεί και αναλυθεί λεπτομερώς, ως παράδειγμα για τους σημερινούς Έλληνες. Δυστυχώς, εδώ και πολλά χρόνια, στη χώρα αυτή, τα φώτα της δημοσιότητας είναι στραμμένα στους επιπλέοντες φελλούς.

"Ο ναύτης του Αιγαίου", εμβατήριο του ΠΝ