Η ΠΑΝΔΗΜΙΑ ΑΝΕΔΕΙΞΕ ΠΟΛΛΕΣ ΑΛΛΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΠΕΡΑΝ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ

7/5/2020

Παναγιώτης Ήφαιστος 

Για να παραφράσουμε τον πιο σημαντικό σύγχρονο πολιτικό στοχαστή του (κρατοκεντρικού) διεθνούς συστήματος, τον Kenneth Waltz, η πολιτική σκέψη, οι αναλύσεις και τα πορίσματα είναι το αντίστοιχο των διαγνώσεων της ιατρικής. Τους τελευταίους μήνες έχουμε ένα μεγάλο όπως πλέον καταμαρτυρείται πρόβλημα ιατρικής, την πανδημία του κορονοϊού. Κανείς λογικά σκεπτόμενος δεν αμφιβάλλει ότι προκαλεί μεγάλες ανακατατάξεις μέχρις στιγμής απρόβλεπτες αλλά αναπόδραστα βαθύτατων προεκτάσεων.

Αντίστοιχα με την ιατρική απαιτείται σωστή διάγνωση των παθολογιών στο επίπεδο της πολιτικής σκέψης των πολιτών, του κράτους και της διεθνούς πολιτικής. Απαιτείται μεγάλη προσοχή: Όπως και στην ιατρική, λάθος διάγνωση σημαίνει λάθος θεραπεία και επειδή ο επερχόμενος κόσμος γίνεται πολύ πιο ανταγωνιστικός –ανταγωνιστικός ήταν ούτως ή άλλως αλλά η πανδημία προκαλεί επιτάχυνση– σημαίνει εκμηδένιση κρατών και κοινωνιών οι οποίες δεν θα κατορθώσουν να ανασυγκροτηθούν θεσμικά, κοινωνικά και πολιτικά.

Αυτά που ακούστηκαν εν μέσω πανδημίας ολοφάνερα, πλέον, δείχνουν ότι ο ανορθολογισμός και οι παθολογίες είναι πολλές. Δεν φταίνε ασφαλώς οι κοινωνίες και τα μέλη τους αλλά το πώς εξελίχθηκαν τα «συστήματα» τους Νέους Χρόνους και την ύστερη εποχή και το πως λιγότερο ή περισσότερο επηρέασαν το ένα ή άλλο κράτος. Το πώς επίσης η επάρατη αποικιοκρατία έφερε πολλά προβλήματα στο πλαίσιο της στρατηγικής διαίρει και βασίλευε. Ακολούθησε το μεγαλύτερο ιστορικό ψεύδος στο οποίο εκατομμύρια παγιδεύτηκαν: Η σύγκρουση των δύο υπερδυνάμεων δήθεν στην βάση εσχατολογικών ιδεολογικών δογμάτων. Ιδεολογικά δόγματα τα οποία πέραν του γεγονότος ότι είναι εσχατολογικά / πολιτική θεολογία εξ ου και ανυπόστατα, όπως πάντα γινόταν ιστορικά αποτελούσαν μεταμφιέσεις ηγεμονικών αξιώσεων ισχύος προορισμένων για αναλώσιμους ιθαγενείς που έτσι πείθονταν να εισέλθουν σε αδιέξοδα εμφύλια πεδία.

Το μείζον ερώτημα μαζί και στοίχημα είναι κατά πόσο η πανδημία που προκαλεί απρόβλεπτες αναταράξεις στα κράτη, στις περιφέρειες και στον πλανήτη θα οδηγήσει σε αντιστροφή των τάσεων, σε απόκτηση γνώσης, σε επίγνωση και σε συνειδητοποίηση της πασίδηλης πραγματικότητας και της αλήθειας.

Κατά πόσο επίσης θα πρυτανεύσουν εμπράγματα οι αξιώσεις και ο αγώνας των πολιτών να γίνουν εντολείς της πολιτικής εξουσίας με άμεση συμμετοχή στα πολιτικά δρώμενα που είναι και ο μόνος τρόπος πολιτικής παιδείας. Η πολιτική παιδεία αυτού του είδους είναι ανώτερη της ιδεολογικής (παρα)μόρφωσης από την οποία ταλανίζονται οι κοινωνίες τους δύο τελευταίους αιώνες.

Κατά πόσο επιπλέον οι πολίτες θα πετάξουν στα σκουπίδια τα μεταμοντέρνα εθνομηδενιστικά ιδεολογήματα –που συγχώνευσαν μέσα σε ένα μεγάλο ανορθολογικό καζάνι όλα τα παρωχημένα αριστεροδεξιοαναρχικά ιδεολογικά δόγματα– και θα προσανατολιστούν πολιτικοπνευματικά διορθωτικά. Μόνο έτσι θα γίνει κατανοητό τι πάντα ήταν τι είναι και τι θα είναι πολιτικός ορθολογισμός ενδοκρατικά και διακρατικά:

• Κράτος προικισμένο με δημοκρατικά προσανατολισμένο Κοινωνικό και Πολιτικό γεγονός που καθιστά τους πολίτες εντολείς μιας εντολοδόχου και ανακλητής πολιτικής εξουσίας.
• Φιλοπατρία / πατριωτισμός (όχι κάποιος δήθεν «νέος πατριωτισμός» αλλά η πρωτογενής και γνήσια ουρανομήκης Σωκρατική φιλοπατρία).
• Ιεραρχημένα εθνικά συμφέροντα με έσχατη λογική την κρατική επιβίωση.
• Σε ένα κόσμο ανταγωνιστικό όπου συχνά εκδηλώνονται απειλές μέριμνα για σταθερότητα με ισορροπία δυνάμεων και αποτρεπτική στρατηγική.
• Ενεργή συμμετοχή σε όλους τους διακυβερνητικούς θεσμούς ως κυρίαρχο κράτος που συμμετέχει ισότιμα.
• Αποφυγή των ηγεμονικών Συμπληγάδων που εξ αντικειμένου ποτέ δεν θα τερματιστούν και μέριμνα για ισόρροπες συναλλαγές με τα ισχυρότερα κράτη στην βάση των εθνικών συμφερόντων.

Σε παρόντα χρόνο, πάντως, διαπιστώνονται, μεταξύ άλλων πολύ ανησυχητικά φαινόμενα που τάχιστα ανέδειξε η πανδημία και τα οποία κάθε κράτος που θέλει να επιβιώσει θα πρέπει να «θεραπεύσει». Παραθέτουμε μερικές εκδηλώσεις πολιτικού, πνευματικού και επιστημονικού ανορθολογισμού καθότι ανάλογα με το πως θα εξελιχθούν σε κάθε κράτος είναι προσδιοριστικό για την επιβίωσή του:

• Κραυγαλέα επιβεβαίωση των μεγάλων γνωστικών ελλειμμάτων στα πεδία της διεθνούς και ευρωπαϊκής πολιτικής (δεν μιλάμε για υψιτενείς έννοιες ή δυσκολονόητους όρους αλλά για το πασίδηλο, υπαρκτό, πραγματικό και αληθινό που είναι ορατό σε όλους. Φτάνει ο πολίτης να στέκεται λογικά και ορθολογιστικά.
• Κυριαρχία ιδεολογημάτων παράγωγων ανυπόστατων ιδεολογικών δογμάτων τα οποία μπορεί να τινάχθηκαν στον αέρα όταν τελείωσε ο Ψυχρός Πόλεμος αλλά λόγω κεκτημένης ταχύτητας συνεχίζουν να πλήττουν λιγότερο ισχυρά κράτη ελλειμματικά θεσμικά οργανωμένων.
• Κράτη τα οποία αντί άμεσα να οργανωθούν θεσμικά σε όλους τους τομείς για να είναι βιώσιμα και ικανά να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις μετά το τέλος της πανδημίας, ροκανίζονται από «δεξαμενές κακής πολιτικής σκέψης» διεθνικά δικτυωμένες και κοινωνικοπολιτικά ανεξέλεγκτες. Όσα κράτη έτσι στέκονται απλά αποφάσισαν να τερματίσουν τον ιστορικό τους βίο.
• Συχνά παρατηρείται γραμμική θέαση της ιστορίας με όρους κραυγαλέας αμάθειας που επιβλήθηκε επί δεκαετίες για να εξυπηρετηθούν εφήμερα συμφέροντα της ηγεμονικής διαπάλης στην Ευρώπη και πλανητικά. Ακόμη, έχουμε εκτόνωση συνδρόμων και αθέατων ψυχολογικών προβλημάτων με επιθέσεις κατά άλλων εθνών και κρατών με στιλ ιστορικού εισαγγελέα, εκτελεστή ιστορικών δικών σε επιφυλλίδες και καταδίκης κατά το δοκούν.
• Σχεδόν μηδενική γνώση του χαρακτήρα, της φυσιογνωμίας, των λειτουργιών και των παθολογιών του συγκαιρινού κρατοκεντρικού κόσμου. Πώς να ήταν αλλιώς μιας και επί δεκαετίες οι περισσότεροι ήταν αριστεροδεξιοαναρχικοί που καθισμένοι πάνω σε μορφικά πανομοιότυπα ιδεολογήματα αδημονούσαν (και τώρα μερικοί λόγω απελπισίας ανυπομονούν ακόμη περισσότερο) να δουν τους εθνικούς πολιτισμούς μηδενισμένους και τους «πολίτες-ιδιώτες του κόσμου» να κοχλάζουν ηδονιστικά μέσα σε ένα μεγάλο υλιστικό πλανητικό καζάνι. 
• Παρενθετικά σχετικά με το τελευταίο σημείο, αυτή είναι η συνεπής μηδενιστική-εθνομηδενιστική μεταμοντέρνα αντίληψη των ανθρώπων και του κόσμου. «Ανθρωπολογική προσαρμογή» ούτως ώστε τα άτομα να συρρικνωθούν εάν όχι εκμηδενιστούν κινούμενα, έτσι, λειτουρ­γιστικά εξυπηρετικά. Μεταμοντερνισμός βασικά σημαίνει ότι διαταράσσεται η τεχνοδομή του «συστήματος» εάν εκδηλώνονται παρεμβολές πολιτών υψηλής πολιτικοανθρωπολογικής υπόστασης. Η μεταμοντέρνα εποχή απαιτεί στριμωγμένα άτομα πρόθυμα να υπηρετούν υπάκουα τις τεχνοδομές και το κανονιστικό σύστημα που τις ρυθμίζει. Που υπηρετούν λειτουργικές ανάγκες, υλι­κά συμφέροντα και χρησιμοθηρικά ένστικτα. Τα άτομα-ιδιώτες σε μια τέτοια κατάσταση σύμ­φωνα με συνεπείς μεταμοντέρνες νοηματοδοτήσεις της αντί-πνευματικά και αμιγώς υλιστικά δομημένης-εθνομηδενισμένης «ανθρωπολογίας», θα πρέπει να «περιέχει» ανθρώπους επί­πεδους, απονευρωμένους, ηθικά αδιάφορους ή (μόνο … στην ιδιωτική σφαίρα) ανήθικους, κυνικούς, φιλοτομαριστές, φίλαυτους και ηδονιστές. Τη λογική αυτή συνέπεια δεν κατάλαβαν πολλοί άλλοι, σε αντίθεση με τους La Mettrie και de Sade, που περιέγραψαν τη λογική απόληξη των αντί-πνευματικών υλιστικών ιδεολογημάτων, δηλαδή τα «Σόδομα και Γόμορρα». [«Κοσμοθεωρία των Εθνών», inter alia σ. 171]. Να κάνουμε ξεκάθαρο πως δεν μιλάμε για κάποια συνομωσία ή κάτι το μοιραίο για όλα τα κράτη και όλες τις κοινωνίες. Μιλάμε για τις μεταμοντέρνες δομές της μαζικοπαραγωγής, μαζικοκατανάλωσης και αστικοποίησης. Στο διαρκώς εξελισσόμενο διεθνές σύστημα όσα κράτη δεν φροντίσουν να διαφυλάξουν τον εθνικό τους πολιτισμό, τις πολιτικές τους παραδόσεις και οτιδήποτε άλλο πνευματικό και αισθητό που προσδίδει πολιτική υπόσταση τους πολίτες, θα εκμηδενιστούν ή και θα εξαφανιστούν. Αν και δεν είναι του παρόντος, το πούμε ρητά ότι η τεχνολογική πρόοδος δεν είναι μοιραία για όλους αλλά για όσους θα εκμηδενιστούν ανθρωπολογικά.
• Πασιφανώς και πασίδηλα, λοιπόν, η πανδημία ανέδειξε την αδυναμία πολλών κοινωνιών να οργανωθούν ορθολογιστικά γιατί υπερίπτανται σωρευμένα σκουπίδια μεταμοντέρνων εθνομηδενιστικών θεωρημάτων. Κοινωνιών μάλιστα, μερικές εκ των οποίων τθυγχάνει να είναι προικισμένες με μακραίωνους πολιτισμούς και πολιτικές παραδόσεις υψηλοτάτης υπόστασης.
• Παρατηρούμε επίσης έξαρση θέσεων που προδίδουν σχεδόν μηδενική κατανόηση της φυσιογνωμίας, του χαρακτήρα και των μεγάλων προβλημάτων της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ιδιαίτερα μετά το 1990. Σχεδόν μηδενική γνώση του έγινε στην Ευρώπη το 1947, 1948-54, το 1955-7, το 1966, το 1966-1989, το 1989-1992, το 1992 και το 1992-2020. Και για να αναφερθούμε σε μια «γνωστή μας χώρα», την Ελλάδα, τι ακούμε για την Γερμανία; Μα να διδαχθούμε και «να κάνουμε με την Τουρκία ότι [δήθεν] έκανε η Γαλλία-Γερμανία» (τόσα ήξερε η κυρία τόσα είπε). Λογικά λοιπόν εναλλάσσονται τα «Go home Mrs Merkel ναζί, απαίσια και αηδιαστική», «come home Mrs ωραία, αγαπητή Merkel αδημονώ να σε αγκαλιάσω», «Go home εγγόνι των nazi Merkel», (μάλλον θα ακούσουμε αύριο) «Come again Beautiful Merkel» κτλ. Λογικό ήταν να μην διαμαρτυρηθούν οι βομβαρδισμένοι με ιδεολογήματα νεοέλληνες όταν λεγόταν «τα μέλη των νότιων κοινωνιών είναι τεμπέληδες, σπάταλοι, διεφθαρμένοι» οπότε «ναι μνημόνια, ναι χρεωστική καταβύθιση για να πληρωθούν οι διεθνικές και εν μέρει «εθνικές» κερδοσκοπικές τράπεζες, ναι στο Αγγλικό δίκαιο, να στις δεκάδες χιλιάδες θανάτους των αδιόρθωτων κοινωνιών, ναι σε νέα μνημόνια», ναι στην παραβίαση των περίφημων προσωπικών δεδομένων, ναι στις κατασχέσεις και εκποιήσεις της ιδιωτικής και δημόσιας περιουσίας και τα λοιπά. [πρέπει να υπενθυμίζονται αυτά και άλλα αφενός για να μην ξεχνιόμαστε και αφετέρου να ξέρουμε τις παθολογίες καθότι αυτό είναι σημαντικό για το μέλλον]
• Μηδενική γνώση της διπλωματίας και της στρατηγικής των ηγεμονικών δυνάμεων. Πώς να γίνει αλλιώς όταν «”κάποιοι” τολμούν να πούνε δημόσια ότι η λύση είναι η ηγεμονία του ισχυρού, δηλαδή της Γερμανίας» [κάτι που αν το άκουγαν πολλοί Γερμανοί θα του πετούσαν λεμονόκουπες γιατί πολλοί στην σύγχρονη Γερμανία γνωρίζουν τις συνέπειες]
• Συνωμοσιολογικές διαγνώσεις και ανάλογες προγραμματικά θανατηφόρες προτάσεις για αντιμετώπιση της «παγκόσμιας συνωμοσίας» με «παγκόσμια εξουσία» (ακατανόητο πάντα τι θα είναι). Βλέπετε, όταν υπερισχύουν οικουμενιστικά ιδεολογήματα είναι δύσκολο να γίνει αντιληπτή η διαφορά μεταξύ διακρατικών και ανέφικτων υπερεθνικών θεσμών ή μεταξύ μιας εθνοκρατοκεντρικής Ευρώπης και μιας ανέφικτης υπερεθνικής Ευρώπης.
• Θολωμένα μυαλά λόγω μακρόχρονων βομβαρδισμών με θεωρήματα και ιδεολογήματα με αποτέλεσμα μυωπία μπροστά στην παμμέγιστη σημασία για κάθε κοινωνία αλλά και για όλο τον πλανήτη της δομής και της πηγής πολιτικού ορθολογισμού, δηλαδή οι ιστορικά διαμορφωμένοι πολιτισμοί, οι παραδόσεις και οι οικείες πατρίδες-κράτη.

Πολλά θα μπορούσαν να προστεθούν αλλά, για σήμερα, ας τελειώσουμε εδώ.

Πηγή: https://ifestos.edu.gr

Ο κ. Παναγιώτης Ήφαιστος είναι καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών. του Πανεπιστημίου Πειραιώς